Yapay zeka yarışında Çin öne geçti

Çin, "açık" yapay zeka modellerinde küresel pazarda ABD'yi geride bırakarak, bu güçlü teknolojinin dünya çapındaki kullanımında kritik bir üstünlük elde etti.

Massachusetts Institute of Technology (MIT) ile açık kaynak yapay zeka girişimi Hugging Face'in yaptığı çalışmaya göre, Çin menşeli yeni açık modellerin indirme payı son bir yılda yüzde 17'ye yükseldi.

İngiliz Financial Times gazetesinin haberine göre bu oran, Google, Meta ve OpenAI gibi Amerikan geliştiricilerin yüzde 15,8'lik payını geride bırakarak Çinli şirketlerin ilk kez ABD'nin önüne geçmesine işaret ediyor.

Açık modeller; geliştiricilerin ücretsiz şekilde indirip uyarlayabileceği ve ürünlerine entegre edebileceği yapay zeka sistemleri olarak, start-up'ların daha hızlı geliştirme yapmasına ve araştırmacıların modelleri iyileştirmesine imkan tanıyor. Bu nedenle, bu modellerin yaygınlaşması, yapay zekanın geleceği üzerinde büyük bir etki yaratıyor.

ABD KAPALI MODELLERE YOĞUNLAŞIYOR

Çin'in açık modele yönelmesi, büyük ABD şirketlerinin benimsediği "kapalı" stratejiyle keskin bir tezat oluşturuyor.

OpenAI, Google ve Anthropic, en gelişmiş teknolojileri üzerinde tam kontrolü elinde tutmayı ve gelirlerini abonelik ya da kurumsal anlaşmalarla artırmayı tercih ediyor.

Buna karşılık, Nvidia'nın gelişmiş yapay zeka çiplerine erişimi kısıtlanan Çinli şirketler, Pekin yönetiminin yönlendirmesiyle modellerine daha geniş erişim sunmaya teşvik ediliyor. Mercator Institute for China Studies analisti Wendy Chang, "Çin'de açık kaynak ABD'ye göre daha ana akım halde," diyerek, ABD'li şirketlerin yüksek değerlemeleri korumak için teknolojilerini kapalı tutmayı tercih ettiğini vurguluyor.

DEEPSEEK VE ALIBABA

MIT ve Hugging Face verilerine göre, Çin'de indirilen modellerin büyük kısmını DeepSeek ve Alibaba'nın Qwen modelleri oluşturuyor.

DeepSeek, mantıksal akıl yürütmede güçlü performans gösteren R1 modeliyle Silikon Vadisi'nde büyük yankı uyandırmıştı. Model, çok daha düşük maliyet ve hesaplama gücüyle ABD'li rakipleriyle aynı seviyeye çıkmayı başarmıştı. Bu durum, daha büyük kaynaklara sahip ABD laboratuvarlarının rekabet avantajını koruyup koruyamayacağına dair soru işaretleri yarattı. Ayrıca güçlü modelleri çalıştırmak için inşa edilen milyarlarca dolarlık veri merkezlerinin gerekliliği yeniden tartışmaya açıldı.

ABD'DEN EYLEM PLANI

ABD yönetimi ise Çin'le olan yapay zeka rekabetini kazanmak için, Amerikan şirketlerini "Amerikan değerlerine sahip açık modeller" geliştirmeye teşvik eden bir Yapay Zeka Eylem Planı izliyor.

Ağustos ayında OpenAI, ilk "açık ağırlık" modellerini yayımladı. Bu modeller ücretsiz erişim sağlasa da, "açık kaynak" model olarak nitelendirilmiyor çünkü eğitim verileri ve kodlar paylaşılmıyor.

Meta ise yıllardır açık ağırlık yaklaşımının öncülerinden olsa da, strateji değişikliğine giderek daha güçlü kapalı modeller geliştirmeye yöneliyor. Şirket, OpenAI, Anthropic ve Google ile "süper zeka" yarışına dahil olmuş durumda.

HIZLI MODEL DEĞİŞİKLİĞİ

MIT araştırmacısı Shayne Longpre, Çinli şirketlerin model yayımlama biçiminin "paradigma değiştirdiğini" belirtiyor. Longpre'a göre, Çinli şirketler haftalık veya iki haftalık aralıklarla, kullanıcıların seçebileceği çok sayıda farklı model varyasyonu yayımlarken, ABD laboratuvarları genellikle altı ay ya da yılda bir büyük sürüm çıkarmayı tercih ediyor.

Uzmanlar, ABD'nin çip ihracat kısıtlamaları nedeniyle Çin'in hesaplama gücünde sınırlı olsa da, ülkede çok sayıda nitelikli araştırmacı bulunduğunu vurguluyor. Bu durum, Çinli ekiplerin distilasyon gibi yöntemleri kullanarak daha küçük ama güçlü modeller üretmesini mümkün kılıyor. Ayrıca Çinli laboratuvarlar, yapay zeka ile video üretimi alanına yoğun şekilde yatırım yapıyor.

Çin modellerinin popülerliği, insanların karşılaştığı bilgileri de etkiliyor. Araştırmalar, Çin modellerinin belirgin biçimde Çin Komünist Partisi perspektifleri ve ideolojisi taşıdığını; Tayvan veya Tiananmen Meydanı gibi hassas konularda ise bilgi üretmeyi genellikle reddettiğini ortaya koyuyor.

"ABD İÇİN ENDİŞE VERİCİ OLMALI"

Öte yandan ABD laboratuvarları, OpenAI ve Google DeepMind öncülüğünde, insan yeteneklerini aşabilecek seviyede yapay genel zeka (AGI) geliştirmeye odaklanmayı sürdürüyor.

ABD'de açık kaynak alanında bağımsız büyük oyuncu sayısı oldukça az. Ülkenin son dönemdeki en dikkat çekici girişimi, Seattle merkezli Allen Institute for AI'ın kasım ayında yayımladığı tamamen açık kaynaklı Olmo 3 modeli oldu.

Center for a New American Security'den kıdemli uzman Janet Egan, "Çin'in açık model alanında büyük ilerleme kaydetmesi ABD için endişe verici olmalı," diyerek durumu özetliyor.