Açlık sınırının da altında maaşlarla yaşam mücadelesi veren yaşlı nüfusunun yoksulluğu da mutsuzluğu da her geçen gün derinleştiriyor. Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği’nin (TÜSİAD) hazırladığı “Yaşlılık Politikaları Araştırması: Demografik Dönüşüm ve İhtiyaçlar” raporu 65 yaş ve üstü nüfusun hem ekonomik hem de psikolojik olarak daha kırılgan hale geldiğini gösteriyor. TÜSİAD Yönetim Kurulu Üyesi ve Sosyal Kalkınma Yuvarlak Masası Başkanı Yılmaz Yılmaz, “Yaşlılık konusu bütüncül bir yaklaşımla ele alınmalı” dedi.
Rapora göre 2018’de yüzde 17 olan yaşlı bireylerdeki yoksulluk oranı 2023’te yüzde 22’ye yükseldi.
Türkiye’de 65 yaş ve üzeri bireylerin gelirlerinin yüzde 76’sını emekli ve dul-yetim aylıkları oluştururken, bu gelir düzeyi temel ihtiyaçları karşılamasına yetmiyor. Geçim sıkıntısı yaşayan emekliler ileri yaşına rağmen çalışmak zorunda kalıyor.
Rapor 2023’te yaşlı nüfusun işgücüne katılım oranının yüzde 11.3 olduğuna işaret ediyor. Erkeklerde bu oran yüzde 19 iken kadınlarda sadece yüzde 6 seviyesinde kaldı. Bu durum, toplumsal cinsiyet rollerindeki dağılımın ileri yaşlarda da devam ettiğini gösteriyor.
SAĞLIĞA ERİŞİM SINIRLI
Türkiye’nin yaşlı nüfus oranı 2010’da yüzde 7.1 iken, 2023’te yüzde 10’a çıktı. 2040’ta bu oranın yüzde 16.3’e ulaşarak Türkiye’nin ‘yaşlanmakta olan toplumdan’ ‘yaşlı topluma’ dönüşmesi bekleniyor. Buna rağmen yaşlılara yönelik sosyal politikalar, ihtiyaçları karşılamada yetersiz kalıyor.
TÜİK verilerine göre 65 yaş üzerindekilerin yüzde 16.4’ü evde bakım desteğine ihtiyaç duyarken, son 12 ayda yalnızca yüzde 2.5’i bu hizmete erişebildi. 2020’den 2023’e kadar, yaşlı bireylerin sağlık hizmetlerinden memnuniyeti yüzde 84’ten yüzde 73’e düştü.
Ekonomik zorluklar, sosyal izolasyon ve hizmet yetersizlikleri yaşlıların ruh halini de olumsuz etkiliyor. Mutlu olduğunu belirten yaşlıların oranı 2018’de yüzde 61 iken, 2023’te yüzde 56’ya düştü. 2018 yılında yüzde 13 seviyelerinde olan yaşlı bağımlılık oranı da, 2023’te yüzde 15’e yükseldi.
SOSYAL YARDIM YETERSİZ
Yaşlılık yardımı alan bireylerin sayısı son yıllarda artsa da, toplam yaşlı nüfusa oranla hâlâ düşük seviyede. Yaşlılık yardımı alan bireylerin sayısı 2018’de 710 bin iken 2022’de 828 bine çıktı. Ancak aynı dönemde yaşlı nüfus sayısı 8.4 milyona ulaştı. Yaşlılık yardımı için ayrılan bütçe 2018’de 2.9 milyar TL iken, 2022’de 12.1 milyar TL’ye yükseldi. Yaşlı başına ortalama harcama da 4.087 TL’den 14.560 TL’ye çıktı.
TÜSİAD Yönetim Kurulu Üyesi ve Sosyal Kalkınma Yuvarlak Masası Başkanı Yılmaz Yılmaz, “Yaşlı bireylerin iyi olma hali yalnızca sağlık hizmetlerine erişimle sınırlı değil; aynı zamanda bakım hizmetleri dahil güçlü sosyal destek mekanizmalarının varlığı ve ekonomik güvenceyle de doğrudan ilişkili. Gelecekteki tabloyu iyileştirmek istiyorsak, mevcut tablodaki sorunları ve eşitsizlikleri de bugün vakit kaybetmeden gidermeliyiz” diye konuştu.
