Erdoğan, 23 yıllık iktidarı döneminde hani neredeyse ilk defa hayat pahalılığının büyük bir sorun olduğunu söyledi… Hayat pahalılığının önüne geçebilmek için enflasyonu tek haneli oranlara düşüreceklerini bir kez daha taahhüt etti…
Oysa enflasyonla hayat pahalılığı aynı şey değil…
Enflasyon, fiyatların belirli bir zaman aralığında (1 ay, bir yıl vb.) ne kadar hızlı arttığını ölçen bir hız göstergesidir…
2025 yılı ocak ayı başında 100 liraya aldığın bir ürünü, 2025 yılının son günü 150 liraya satın alıyorsanız; bu demektir ki, yaşadığınız ülkede bir yıllık enflasyon %50’dir...
Yani hayat sizin için %50 pahalanmıştır…
2026 ayı ocak ayı sonunda da fiyatlar %5 artmış ve fakat siz bu defa 2025 yılı maaş ve ücretiniz bir önceki yıla göre %55 artmışsa… Hayat standardınız 2026 yılı ocak ayına dönmüştür…
Demek ki neymiş?.. Enflasyon ile hayat pahalılığı arasındaki ilişki gelirinizin fiyat artışlarıyla olan ilişkisinden soyutlanamazmış…
***
Öncelikle belirtmeliyim ki, ekonomi biliminde, “enflasyon düşmesi” diye bir terim yok…
Fiyat artışlarının hız kesme, sabit kalma, düşme durumu var…
Türkiye’de fiyatlar düşmüyor, sabit kalmıyor, bir önceki aya göre bazen daha az artıyor ancak:
Maaş ve ücretler sabit kaldığı için hayat her ay pahalanıyor…
Geçici çözüm eşel mobil
Hayat pahalılığı ise, gelirinizle masraflarınız arasındaki mesafenin açılmasıdır…
2025 yılı ocak ayı maaşınız 20 bin lira… Maaşınız ile hayatınızı sürdürmek zorunda kaldığınız 1000 birimlik harcamalarınızın aylık tutarı da 20 bin lira…
Eğer o yıl (2025) ülkenizde enflasyon oranı %50 ise ve…
Siz 2026 yılı ocak ayında yine 20 bin lira maaş almışsanız…
Maaşınızla satın alabileceğiniz mal ve hizmet miktarı 500 birime gerilemiş olacağından…
Hayat sizin için %50 pahalanmış sayılacaktır ancak, yeni maaş artışınız %50 olursa yani 30 bin lira maaş aldıysanız yine 2025 yılı ocak ayındaki gibi 1000 birimlik ihtiyacınızı karşılayabileceksiniz…
Hayatınız, 2025 yılı içinde her ay belirli bir oranda pahalanırken, enflasyon oranında zam alacağınız için, 2026 ocak ayında hayat standardınız yeniden 2025 yılı ocak ayına dönecek…
***
Bazı sosyal devletler, maaş ve ücretlilerin hayatını her ay belirli bir oranda pahalandıran fiyat artışlarının olumsuz etkisini gidermek için, eşelmobil sistemi uyguluyorlar…
O süreçte de yatırımları, istihdamı ve üretimi arttırarak; maaş ve ücretlileri hayat pahalılığı altında ezdirmiyorlar…
Bilen birileri bunu Erdoğan’a mutlaka anlatmalı…
Hayat pahalılığı kesin nasıl çözülür
Hayat pahalılığının önüne kalıcı olarak geçmek için:
Gelir artışının fiyat artışından hızlı olması, temel ihtiyaçlarda devletin yükünü azaltması; vergide, enerjide, ulaşımda indirim…
Yani Devlet fakirin sırtından inmeli, piyasalarda rekabet artırılmalı… Tekelci yapıların fiyat şişirmesi önlenmeli… Ve o süreçte; Merkez Bankası desteğiyle yatırım, istihdam ve üretim arttırılmalı…
Yani, bunlar olmadan hayat pahalılığı sorunu kalıcı olarak çözülemez...
***
Sözümün özü canlarım, ekonomi lâfla değil, mutfakta ölçülür…
Ve mutfakta gerçek değişmedikçe, istatistiklerdeki tek haneli enflasyon kimsenin cebini rahatlatmaz…
