Zeytinlik katliamına yasal kılıf: CHP'den BAE iddiası

DİLAN KUTLU / NEFES

CHP, Meclis Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi Ve Teknoloji Komisyonunda kabul edilen kanun teklifine ilişkin hazırladığı şerhte 11. maddeyle getirilen zeytinlik düzenlemesine sert tepki gösterdi. Söz konusu maddeyle, Yatağan ve Yeniköy-Kemerköy Termik Santrali çevresindeki zeytinliklerde maden faaliyetlerinin önünün açıldığı belirtildi. CHP, bu düzenlemenin “adrese teslim” olduğuna işaret ederek, “Kanunlar belli kişi veya şirketler lehine özel çıkar üretmek için değil, genellik ilkesiyle düzenlenmelidir” ifadelerini kullandı.

Şerhte, dikkati çeken bir diğer bölüm de Birleşik Arap Emirlikleri’ne özel yatırımlar için alan açıldığı yönündeki değerlendirmeler oldu. Özellikle enerji ve maden projelerine verilen teşvikler, ruhsatsız santrallere getirilen af, kamulaştırma kolaylıkları gibi maddelerin, BAE ile yapılan uluslararası anlaşmalar kapsamında önceden planlanmış projelere yasal kılıf oluşturduğu savunuldu. Zeytin Yasası’nın delinmesinin ve acele kamulaştırma yetkilerinin genişletilmesinin, yerel halkın ve üreticinin değil, “uluslararası ortaklı enerji şirketlerinin” yararına olduğu kaydedildi.

Teklifin en çok eleştirilen yönlerinden biri de Cumhurbaşkanı Yardımcısı başkanlığında kurulacak ve stratejik madenlerle ilgili kararları verecek “Merkezi Kurul” mekanizması oldu. CHP’ye göre bu yapı, yerel yönetimleri ve uzman kuruluşları süreçten dışlayacak. “Üstün kamu yararı” gibi muğlak kavramlarla donatılmış kurulun, merkeziyetçi ve keyfi bir yapı kuracağı belirtilen şerhte, bunun Anayasa’nın yasama yetkisinin devredilmezliği ilkesine aykırı olduğu savunuldu.

İMAR AFFI VE KAMULAŞTIRMA ELEŞTİRİSİ

CHP şerhinde ayrıca, ruhsatsız yapılara imar affı getiren 19. madde ile EPDK’ya acele kamulaştırma yetkisi tanıyan 18. maddeye de karşı çıkıldı. 31 Aralık 2024’ten önce ruhsatsız işletmeye alınan 50 civarında santral için geriye dönük “uygunluk belgesi” verilmesinin önünün açıldığı vurgulanarak, “Bu düzenlemeyle, 6 Şubat depreminin ardından verilen ‘imar affı olmayacak sözü’ yerle bir ediliyor” denildi.

MÜLKİYET HAKKI TEHLİKEDE

Şerhte, teklife yer alan EPDK’nın, 2030 yılına kadar yenilenebilir enerji yatırımları için acele kamulaştırma yapabilmesine olanak tanıyan düzenleme de eleştirildi. Teklife göre, Cumhurbaşkanı isterse bu yetkiyi 5 yıl daha uzatabilecek. CHP’nin şerhinde, bu düzenlemeyle vatandaşların mülkiyet hakkının ve yargıya erişiminin engelleneceği savunuldu.

YEREL YÖNETİM YETKİLERİ BAKANLIĞA

Şerhte, rüzgar ve güneş enerjisi projelerinde imar ve yapı ruhsatı onay yetkisinin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına devredilmesini öngören 16. maddeye ilişkin, “Bu maddeyle CHP’li belediyelerin projeleri engellemesi ihtimaline karşı, merkezi bypass kanalı açılıyor” ifadeleri kullanıldı. Bakanlık onaylı planların sadece 15 gün internet ilanı ile duyurulması ise, “halkın haberi bile olmadan inşaat izni çıkarılmasının önü açılıyor” şeklinde değerlendirildi.

“ANAYASA’YA AYKIRI, YARGIYA GÖTÜRECEĞİZ”

Muhalefet şerhinde 2, 3, 4, 7, 10, 11, 16, 18 ve 19. maddelerin Anayasa’nın çok sayıda maddesine aykırı olduğu belirtildi. Teklifin, “Yasama yetkisinin yürütmeye devredilmesi, mülkiyet hakkı ihlalleri, çevre ve tarım alanlarının talanı, yerel yönetimlerin etkisizleştirilmesi gibi gerekçelerle yargıya taşınacağı belirtildi.