Azerbaycan ve Rusya teyakkuzda: Hazar Denizi kuruyor
Azerbaycan ve Rusya, Hazar Denizi'nde suların çekilmesine karşı alarma geçti. 15 milyon kişiyi doğrudan etkileyen bu konu, deniz canlıları için de yeni tehlikeler doğuruyor.
Dünyanın en büyük tuz gölü olan Hazar Denizi'nde su seviyesindeki hızlı düşüş, bölgedeki limanların faaliyetini sekteye uğratıyor ve petrol sevkiyatını doğrudan etkiliyor.
Azerbaycan Ekoloji Bakan Yardımcısı Rauf Hacıyev, İngiliz haber ajansı Reuters’a yaptığı açıklamada denizin yıllardır sığlaşma halinde olduğunu ancak son yıllarda bu sürecin hızlandığını söyledi.
Paylaşılan verilere göre Hazar Denizi son 5 yılda 0,93, son 10 yılda 1.5, son 30 yılda ise 2.5 metre geriledi.
AZERBAYCAN RUSYA'YI DA SORUMLU TUTUYOR
Azerbaycan ve Rusya, nisanda ilk kez bu sorun üzerine ortak çalışma grubu oluşturdu. İki ülke arasında ilişkiler gergin olsa da imzalanan protokole göre eylül ayında çevrimiçi bir ortak izleme ve müdahale programı onaylanacak.
Moskova su seviyesindeki gerilemeyi esasen iklim değişikliğine bağlarken, Bakü buna ek olarak Volga Nehri üzerine kurulan Rus barajlarını da sorumlu tutuyor. Volga, Hazar’a ulaşan suyun yüzde 80’ini sağlıyor.
15 MİLYON KİŞİ DOĞRUDAN ETKİLENİYOR
Su seviyesindeki düşüş özellikle Bakü Limanı’nda gemilerin giriş ve manevralarını zorlaştırıyor ve lojistik maliyetleri artırıyor. Havıyev'e göre Azerbaycan kıyısında yaklaşık 4 milyon, tüm Hazar bölgesinde ise yaklaşık 15 milyon kişi bu durumdan doğrudan etkileniyor.
Dübendi petrol terminali üzerinden yapılan petrol ve petrol ürünü taşımacılığı, 2025’in ilk yarısında 810 bin tona geriledi. Geçen yılın aynı döneminde bu rakam 880 bin tondu.
Bakü Uluslararası Deniz Ticaret Limanı Yöneticisi Eldar Salakhov, bu düşüşün nedeninin su seviyesindeki gerileme olduğunu söyledi ve 2024’te büyük tankerlerin sorunsuz bir şekilde girişini sağlamak için terminalde 250 bin metreküpten fazla tarama çalışması yapıldığını hatırlattı.
Nisan ayında ise Bakü Tersanesi'nde Dredger Mühendisi Soltan Kazimov adlı yeni tarama gemisi denize indirildi. Geminin kısa süre içinde hizmete gireceği ve liman derinliğini 18 metreye kadar artırarak limanın kapasitenin korunmasına katkı sağlayacağı bildirildi.
CANLILAR DA TEHLİKE ALTINDA
Denizin çekilmesi sulak alanlar, lagünler ve sazlıkların yok olmasına yol açarak bazı türlerin yaşamını da tehdit etmeye başladı.
En büyük darbeyi ise zaten yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan mersin balıkları aldı. Tür, yaz ve sonbaharda bulundukları alanın yüzde 45’ini kaybediyor ve geleneksel yumurtlama alanlarından koparılıyor.
Hazar fokları da küçülen deniz alanı ve kuzeydeki mevsimlik buzulların yok olması nedeniyle ciddi risk altında. Bu buzullar, fokların üreme alanlarını oluşturuyor.
Hacıyev, “Su seviyesinde 5 metrelik bir düşüş bile fokların üreme alanlarının yüzde 81’ini yok ediyor. 10 metrelik düşüşte ise neredeyse tamamen alan kaybına uğruyorlar” dedi.