Dev fonunun İsrail kararı ABD'yi kızdırdı

Norveç'in 2 trilyon dolar büyüklüğe sahip kamu varlık fonu (NBIM), insan haklarının ihlaline katkıda bulundukları gerekçesiyle Caterpillar şirketi ile İsrailli beş bankadaki yatırımlarını sonlandırmıştı.

Fona bağlı etik kurulunun açıklamasında, ABD merkezli Caterpillar şirketine ait buldozerlerin İsrail tarafından Filistinlilere ait konutların yıkımında hukuka aykırı bir şekilde kullanıldığına işaret edilmişti.

Geçen hafta alınan bu karar, İsrail'in baş destekçisi ABD'yi öfkelendirdi.

TARİFE VE VİZE TEHDİDİ

İngiliz Financial Times (FT) gazetesinin haberine göre, ABD Dışişleri Bakanlığı, önceki günkü açıklamasında, "Norveç varlık fonunun Caterpillar ve İsrail hükümetine karşı gayrimeşru iddialara dayandığı anlaşılan kararından büyük endişe duyuyoruz. Bu konuda Norveç hükümetiyle doğrudan görüşüyoruz." denildi.

ABD Başkanı Donald Trump'a yakın Cumhuriyetçi senatör Lindsey Graham, Caterpillar'ın satışından sonra Norveç'e gümrük vergisi uygulamakla ve fon yetkililerine vize vermeyi durdurmakla tehdit etmişti.

BAŞBAKAN'DAN ABD'Lİ SENATÖRE MESAJ

Graham, fonun kararının ardından fon yöneticilerini tehdit ederek "İsrail ürünlerini kullandığı için Caterpillar ile iş yapamıyorsanız, belki de Amerika'da iş yapmanın veya Amerika'yı ziyaret etmenin bir hak değil, ayrıcalık olduğunun farkına varmanızın zamanı gelmiştir" demişti.

Graham'ın fonun kararını "saldırganlığın ötesinde" olarak nitelendirmesinin ardından ülkenin Başbakanı Jonas Gahr Støre, senatöre yatırımcının hükümetten bağımsız olduğunu bildiren bir mesaj gönderdi.

Graham, Bloomberg'e verdiği demeçte, mesajı takdir ettiğini ancak kararın o kadar "utanmazca" olduğunu belirterek Trump yönetimini fon yetkililerine vize kısıtlamaları getirmeye çağıracağını söyledi.

CATERPILLAR İLK OLDU

Caterpillar hisselerinin elden çıkarılması, Norveç'in petrol fonunun İsrail ve Filistin topraklarındaki iddia edilen eylemleri nedeniyle ilk kez İsrailli olmayan bir şirketi satması anlamına geliyor.

Dünyadaki tüm halka açık şirketlerin ortalama yüzde 1,5'ine sahip olan fon, etik kararları nedeniyle uzun süredir uluslararası eleştirilerden, özellikle de ABD'den gelen eleştirilerden endişe duyuyordu.

Bazı Norveçli yetkililer, ABD'nin boykot karşıtı yasalarını, İsrail'e yönelik herhangi bir eleştiri nedeniyle fonu veya hükümeti hedef almak için kullanabileceğinden özel olarak endişe duyuyor.

HALK FİLİSTİN'İ DESTEKLİYOR

Oslo, geçen yıl Filistin'i devlet olarak tanıdı ve Norveç halkının yoğun baskısı nedeniyle İsrail'in en büyük Avrupalı eleştirmenlerinden biri oldu. Petrol fonu, Pazartesi günkü parlamento seçimleri için yapılan kampanyalarda önemli bir rol oynadı ve bazı küçük partiler, fonun İsrail'den tamamen çıkması ve Nicolai Tangen'in genel müdürlük görevinden istifa etmesi gerektiğini söyledi.

Fonun CEO'su Nicolai Tangen ise bu çağrılara direndi ve bunun yerine İsrail'deki hisselerinin neredeyse yarısını ve Caterpillar'ı sattı.

TRUMP NORVEÇ'TEN NOBEL BEKLİYOR

Norveç'in merkez sol hükümeti yakın zamana kadar Trump'ın hedefi olmaktan uzak kalmayı başarmıştı. Ancak komşu Danimarka, ABD başkanının Kopenhag'dan Grönland'ın kontrolünü ele geçirme konusundaki ısrarlı ilgisi karşısında şaşkına dönmüştü.

Ancak Trump'ın geçen ay Norveç Maliye Bakanı ve eski NATO Başkanı Jens Stoltenberg'i arayarak Nobel Barış Ödülü de dahil olmak üzere konuları görüştüğü bildiriliyor.

Ödül, hükümetten bağımsız bir Norveç komitesi tarafından veriliyor; ancak bu durum bazı ülkelerin komitenin kararları nedeniyle Oslo'yu cezalandırmasını engellemedi.