Dilovası’nda yedi can kaybının sorumlusu!

31 Mart 2019 seçimleri.

Kocaeli’nin Dilovası’nda seçimleri AKP’nin adayı Hamza Şayir yüzde 51.03 oy alarak kazandı.

Tarih 2 Eylül 2020.

Dilovası Belediyesi kayıtlarına göre, Ravive Kozmetik Sanayi ve Dış Ticaret A.Ş. adına 2 Eylül 2020 tarihinde “kozmetik ürün imalatı” faaliyeti için işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlendi.

Evet… İddianamelerin havada uçuştuğu bu dönemde yedi işçi, 8 Kasım’da, Ravive Kozmetik atölyesinde çıkan yangında hayatını kaybetti. Peki bu can kayıplarının sorumlusu kim? 11 Kasım’da Dilovası Belediye Başkan Yardımcısı N.T., Zabıta Müdürü N.B., zabıta personeli C.T., Ö.K. ve T.İ. görevden uzaklaştırıldı.

Yeterli mi?

Belediye işyeri açma izni verdi

Üç gün önce Gebze Cumhuriyet Başsavcılığı’na sunulan Bilirkişi Heyeti’nin ön inceleme raporunu yayımlamıştım. Arada kaynadı ve açmakta fayda var.

Raporun tespitlerini tek tek inceleyelim:

TESPİT 1: İşyerinde acil çıkış kapısı, yangın merdiveni, alarm veya sprinkler sistemi bulunmadığından tahliye sürecinin düzenli biçimde gerçekleşmediği, kurtulan çalışanların çoğunluğunun üretim hattının ambalaj ve dolum bölümüne yakın kapı yönünde hareket ederek dışarı çıktığı, karışım kazanı ve reaktör çevresinde çalışanların ise yoğun alev ve duman nedeniyle içeride mahsur kaldığı tespit edilmiştir.

Durum net! Acil çıkış kapısı yok, yangın merdiveni yok, alarm veya yangın söndürme sistemi (sprinkler sistemi) yok. Peki bunu sorumlusu kim?

TESPİT 2: Bu süreçte yangın yalnızca başlangıç noktasında sınırlı kalmamış, üretim alanının tamamına yayılarak tavan, duvar kaplamaları ve üretim ekipmanlarını etkisi altına almıştır. Böylece olay, kısa zaman diliminde lokal bir parlamadan çıkarak tüm imalat hacmini saran yüksek ısı ve alev yoğunluğuna sahip bir yangın evresine ulaşmıştır. Bu durum, parlayıcı kimyasal üretiminde öngörülen teknik güvenlik tedbirlerinin (ex-proof sistem, topraklama, havalandırma, dedektör ve otomatik söndürme tertibatı) eksikliğinin, yangının gelişimini hızlandıran temel unsur olduğu değerlendirilmiştir.

Durum net! Patlamaya dayanaklı ekipmanlar (Ex-proof sistem), topraklama, havalandırma, dedektör ve otomatik söndürme tertibatı eksikliğinin sorumlusu kim?

TESPİT 3: Dosya kapsamında kurumlara gönderilen müzekkere yazılarına kısmen cevaplar ulaşmıştır. Gelen belgeler arasında belediye, tapu, ticaret odası ve bazı idari kurum yazışmaları bulunmakta olup; itfaiye, sosyal güvenlik, sağlık denetimi ve elektrik sağlayıcı kurumlara ait belgelerin henüz tamamının dosyaya intikal etmediği anlaşılmıştır. Dilovası Belediyesi kayıtlarına göre, Ravive Kozmetik Sanayi ve Dış Ticaret A.Ş. adına 02.09.2020 tarihinde “kozmetik ürün imalatı” faaliyeti için işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenmiştir. Ancak yapıya ait yapı kullanma izin belgesi (iskan) bulunmadığı, işyerinin faaliyete geçtiği dönemde yangın güvenlik onayı ve itfaiye uygunluk raporunun alınmadığı anlaşılmıştır.

Durum net! Atölyenin kullanma izin belgesi yok, yangın güvenlik onayı yok, itfaiye uygunluk raporu yok. Sorumlusu kim? Ayrıca dosyaya intikal etmeyen raporlar var. Bu raporlar da dosyaya girdiğinde sorumluluk kimlere uzanacak?

TESPİT 4: Kocaeli Ticaret Odası’na yazılan müzekkereye kurum tarafından gönderilen belgede, şirketin kayıtlı faaliyet konusunun “kozmetik ürün imalatı” olduğu, ancak üretim ölçeğine ilişkin kapasite raporunun düzenlenmediği ifade edilmiştir.

Durum net! Üretim ölçeğine ilişkin rapor yok. Sorumlusu kim?

TESPİT 5: Genel olarak Ravive Kozmetik Sanayi ve Dış Ticaret A.Ş.’nin belediyece verilmiş bir ruhsata sahip olmakla birlikte, yapının iskan, yangın güvenlik ve elektriksel altyapı onaylarını almadan üretim faaliyetine başladığı; mevcut belgelerin bu durumu teyit ettiği anlaşılmıştır.

Durum net! Belediye bütün eksikliklerine rağmen firmaya ruhsat vermiş. Ancak yangın güvenlik onayı alınmamış. Ki parfüm atölyesinden bahsediyoruz. Peki sorumlusu kim?

TESPİT 6: Beyanlarda işyerinde sabit yangın söndürme sistemi, alarm tertibatı, paratoner, gaz dedektörü veya duman sensörü bulunmadığı ortak şekilde belirtilmiştir. Ayrıca düzenli yangın tatbikatı yapılmadığı, çalışanlara iş güvenliği eğitimi verilmediği ve işyerinde tam zamanlı iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi bulunmadığı yönünde ifadeler yer almaktadır.

TESPİT 7: Çalışan anlatımlarına göre, yangının meydana geldiği gün üretim hattında yoğun bir çalışma temposu bulunmakta olup, alkol transferinin aceleyle yapıldığı, üretim alanındaki kazan ve karıştırıcı motorların ex-proof özellikte olmadığı ve elektrik kablolarının yeterli ve mevzuata uygunluk çerçevesinde tesis edilmediği belirtilmiştir.

TESPİT 8: Tanık ve müşteki beyanları, yangının etil alkolün kazana aktarımı sırasında meydana geldiğini, parlamanın statik elektrik boşalması veya elektriksel kontak kaynaklı olabileceğini destekler niteliktedir. Ayrıca beyanlarda belirtilen güvenlik ve denetim eksiklikleri, işyerinde alınması gereken asgari teknik önlemlerin yerine getirilmediğini göstermektedir.

TESPİT 9: Beyanların bütünlüğü dikkate alındığında, olayın öngörülebilir nitelikte olduğu, gerekli güvenlik önlemleri alınmış olsaydı bu ölçekte bir patlama ve can kaybının yaşanmayacağı teknik olarak değerlendirilmektedir.

Peki sadece firma mı kusurlu?

Raporun “Kusur Durumunun Değerlendirmesi” başlıklı bölümünde şu tespit yapılmış: “Raviva Kozmetik Sanayi ve Dış Ticaret A.Ş. tüzel kişiliği ile birlikte işyerini fiilen işletenler, gerekli yasal izin ve teknik altyapıyı sağlamadan üretim faaliyetine başlamıştır. Bu nedenlerle, işletmecinin teknik ve idari yükümlülüklerini açıkça ihlal ettiği ve olayın asli kusurlusu olduğu kanaatine varılmıştır.”

Buraya kadar sorun yok! Asli kusurlu firma.

Peki o firmaya izin verenler?

Rapordan okuyalım: “Kamu kurumları (Dilovası Belediyesi, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi, SEDAŞ, SGK ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı birimleri) yönünden, denetim ve gözetim görevlerinin gereği gibi yerine getirilmemesi sebebiyle tali düzeyde idari sorumluluk bulunmaktadır. Ruhsatlandırma ve enerji tahsisi işlemleri öncesinde yapılması gereken teknik uygunluk kontrollerindeki eksiklik, olayın meydana gelişine dolaylı olarak katkı sağlamıştır.”

Tamam; firma yasal izin almadan ve teknik altyapı sağlamadan üretime başlamış. Peki firmaya izin veren belediye ve diğer kamu kurumlarının rolü neden “tali”. Yani “ikinci dereceden” sorumlu? Raporun sonuç bölümüne göre herkes “asli” kusurlu ama sadece firmanın sorumluluğu öne çıkarılmış:

“Genel olarak değerlendirildiğinde olay, birbirini tamamlayan çoklu ihmaller zincirinin sonucu olarak meydana gelmiş olup, öngörülebilir ve önlenebilir nitelikte bir endüstriyel kaza olarak değerlendirilmiştir.”

SORU ŞU: Sadece belediye başkan yardımcısı ya da bazı çalışanları görevden uzaklaştırmak yetmez! Belediye başkanı ve diğer kurumlardaki yöneticiler neden istifa etmiyor?