Üç yıl önceydi.
Kadıköy Belediyesi Tarih Edebiyat Sanat Kütüphanesi (TESAK), 21-22 Mayıs 2022’de düzenlenen “Kriz ve Yoksulluk” başlıklı felsefe günlerine ev sahipliği yaptı. Çevrimiçi düzenlenen etkinliğin açılış konuşmasını Prof. Dr. Kurtul Gülenç gerçekleştirdi. Prof. Gülenç dedi ki:
“Kriz ve yoksulluk. Yan yana geldiklerinde genellikle iktisadi bir çağrışıma sahip bu iki sözcük işsizlik, ücretler, enflasyon, gelir dağılımı, bölüşüm gibi kavramlar eşliğinde sosyal bilimcilerin önemli araştırma başlıklarından biri olageldi.
“Kriz ve yoksulluk ikilisine dair yürütülen bu bilimsel araştırmalar elbette gerekli, ama yeterli değil. Bu yetersizliğin en önemli sebeplerinden biri sorunun ekonomik eşitsizlik tartışmalarını aşan bir boyuta sahip olması.
“Amartya Sen’in vurguladığı gibi yoksulluk ‘genel kabul gören bir hayatın gerektirdiği asgari ihtiyaçlar için gerekli gelir düzeyine sahip olmamak’tan çok, insanların ‘ne yapıp yapamadıkları ve ne olup olamadıklarına’ bakılarak anlaşılabilir bir durum. O halde bir durum, hatta bir süreç olarak tarif edilebilecek yoksulluk, kişinin duygularıyla, zihin halleriyle, yoksunluklarıyla, yapabilirlikleriyle yakinen ilişkili bir kavram. Dolayısıyla yüklü bir borcun altına girmeyi taahhüt eden bir kişi sadece şimdiki ve geleceğine ipotek koydurmuş olmuyor, aynı zamanda tercihleri ve yapabilirliklerini de kısıtlamış oluyor.” Yani yoksulluk sadece “parasızlık” değil yoksulluk “yapamamak”. Çocuğuna istediği bir şeyi alamamak, tiyatroya, sinemaya gidememek yani çaresizlik!
Neden “Kriz ve Yoksulluk”la başladım?
CHP’de yaşanan kurultay gerilimleri ve açılan davalar…
“Terörsüz Türkiye”ye geçiş sürecindeki pratikler ve sorunlar…
ABD-Türkiye ilişkileri, Trump-Erdoğan görüşmesi…
Gündemi böyle uzatabiliriz. Oysa halkın gündemine baktığımızda “derin yoksulluk” olduğunu görüyoruz.
İki yılda beş kat artan icra takibi
Geçen cuma günü TV100’de yine ve yine CHP’yi tartışırken bir dostum bazı veriler paylaştı benimle. “Kriz ve yoksulluğu” en iyi anlatan veriler.
Aşağıda tabloda, şahısların kredi kartları veya tüketici kredileri ile ilgili icra takibi yapılan TL tutarı yer almaktadır.
Verilere bakalım:
Yaklaşık iki yıl önce, 29 Eylül 2023 tarihinde, kredi kartları ve tüketici kredilerine yapılan icra takip tutarı 39.120 milyar lira.
Peki iki yıl sonra?
Yaklaşık iki yıl sonra, 12 Eylül 2025 tarihi itibariyle bu icra tutarı 202.140 milyar lira olmuş. Yani iki yıl içinde icra takip tutarı yüzde 516 artmış yani kredi kartını kullanmış, ödeyememiş yurttaşın borcu beş kat artmış.
O zaman üç yıl öncesine bir kez daha dönelim.
Marks’ın yazdığı adalet teorisi
Prof. Dr. Nilgün Toker o gün Kadıköy’deki toplantıda diyor ki:
“Felsefeciler herhangi bir konuyu filozoflarla düşünürler. Felsefenin birçok kadim sorusu var felsefeciler de bunlara cevap vermiştir. Yoksulluk ve eşitsizlik gibi bir meseleyi yani amiyane tabirle damardan sosyal ve siyasal bir mesele felsefenin de kadim sorunlarından biridir. İnsanlık tarihinde eşitsizliğin neden kötü olduğunu bize en lirik anlatan filozof Rousseau’dur. Yoksulların içine sokuldukları halin nasıl bir ahlaksal ve siyasal kötülük olduğunu anlatır.” Karl Marx’ın Rousseau’nun aksine yoksulları anlatmayarak ve soruyu değiştirdiğini söyleyen Toker, şöyle devam etti: “Son derece haklı bir biçimde ‘yoksulluk varsa zenginlik de var’ der. Marx’ın sorusu şu: Zenginlik neden kötüdür? Rousseau, yoksulların içine sokulduğu siyasal ve ahlaksal kötülüğün bertaraf edilmesi için bir egemenlik tasavvuru yapar ve egemenliğin formunu değiştirir. Marx ise zenginliğin yarattığı kötülüğün ve yıkıcılığını bertarafı için... Zenginliğin bizzat kendisinin kötü olduğunu ve ortadan kaldırılması üzerine bir adalet teorisi yazar. 21. yüzyılda giderek derinleşen yoksulluğun bu kadar görünür olduğu zamanlarda, ‘edebiyatın ve sanatın gördüğü şey nedir?’ sorusunu da sormak gerekiyor.”
Bugün geldiğimiz noktada “gündem” diye konuştuklarımızla “gündem olmayanlar” arasında ilişki kurmamız gerekiyor. Gündem CHP mi? Peki ya gündem olmayan: Derin yoksulluk! O zaman CHP bu derin yoksulluğu nasıl çözecek? Tartışmaya buradan başlamalı!
