Enflasyon düşecek! E, düşsün tabii… Zaten dünyada hala enflasyonu düşüremeyen kaç ülke kaldı ki? Fiyat istikrarı olmadan sağlıklı bir ekonomi olmayacağı bu işin alfabesi… Önemli olan enflasyonu düşürmek değil, düştükten sonra ne olacağı!
Şöyle anlatayım… Afrika’da Moritanya… Yıllardır enflasyonu yüzde 2 civarında... Afrika’da Benin… Bizim yanımızda “örnek öğrenci” sıfatında… Onun da enflasyon ortalaması yüzde 2 gibi…
***
Kuzey Afrika ülkeleri… Fas, Tunus, Cezayir... Hepsi yıllardır yüzde 1.5 ile yüzde 3 arası enflasyonla bizim hayalini kurduğumuz tabloda…
Nijer mesela… 2018’de enflasyon yüzde 1’di, 2023’te 3.7’ye çıktı diye tedirgin oldular. Onlarda “dünya lideri” yok ama yine de kendilerine “Ya Türkiye gibi olursak?” sorusunu sordular. Enflasyonu düşürmek için gerekli önlemleri aldılar. Düşürmeyi başardılar.
***
Peki, düşük enflasyon, Nijerli bir çiftçinin hayatına ne kattı? Hiçbir şey! Tamam, enflasyon düşük kaldı ama gelir artmadı. Fakirlik azalmadı. Tarladan kazandığı üç kuruş, fiyatlar sabit kalsa da onu ne yeni bir eve taşıdı, ne de çocuğuna daha iyi bir eğitim sağladı.
Burkina Faso… Haritada yerini göster desek çoğu kişi zorlanır. Ama ekonomi kitaplarına girecek bir başarıya imza attı. 2022’de yüzde 14’ü aşan enflasyonu, uygulanan politikalarla yüzde 0.7’ye düşürdü.
***
Bravo demek isterdim Burkina Faso’ya ama… Bu dönemde yoksulluk oranı tavan yaptı. Fiyatlar yerinde sayarken ülkede fakir insan sayısı çoğaldı, aç kalanların sayısı katladı.
Nitekim mesele sadece enflasyon değildi... Ülkenin başlıca gelir kaynakları olan pamuk ve altın üretimi sekteye uğrayınca, halkın elindeki geçim kapıları birer birer kapanmaya başladı.
***
Önce tarlalar sustu, sonra maden ocakları… İhracat düştü, döviz girişi azaldı, üretim yavaşladı. Yüzbinlerce aile, toprağından ya da emeğinden kazandığı üç kuruşluk gelirden oldu.
Gelir yükselmeyince, düşük enflasyon sadece boş bir rakamdan ibaret kaldı. Zaten o kadar kolay olsaydı, kendine her “benim alanım ekonomi, ben ekonomistim” diyen yapardı.
***
Oysa meselenin aslı “ne kadar pahalı” değil, “ne kadar kazanıyorsun?” sorusunun cevabı… “Enflasyon düştü” diye demeç verirsin. Yalaka basın alsın bunu sabaha kadar fırınlayıp pişirsin… Halka yedirsin. İşler bu, yapacaklar tabii… Parasıyla değil mi?
Asıl mesele “Gelirler yükseldi mi?” Zira vatandaş hala ay sonunu getiremiyorsa o düşüş sadece kâğıt üzerinde kalır.
***
Eğer maaşınız, kazancınız, tarladaki emeğiniz enflasyondan daha fazla artmıyorsa, fakirleşiyorsunuz demektir.
Enflasyon yüzde 100’den yüzde 30’a düşsün… Harika! Ama kazancınız sadece yüzde 25 arttıysa, yüzde 5 kayıptasınızdır demektir.
Üstelik yalan yanlış açıklanan enflasyon rakamlarıyla gerçekte ne kadar fakirleştiğinizi bir tek Allah bilir!
