İran’dan iki video Türkiye’de de çok gündem oldu. Birisi rejimin güçlü isimlerinden Ali Shamkhani’nin kızının düğünü, diğeri de Tahran’da İranshahr mahallesinde bir sokak partisi. Türkiye’de iki videonun ilgi görmesinin nedeni ikisinde de İran’da yasal olarak zorunlu olan başörtüsünü artık göremeyişimiz. Bu iki video İran’da bir şeyler değişiyor algısı yarattı. Hem doğru hem de değil demek lazım.

***

Shamkani’nin düğün videosu ile başlayalım. Shamkani eski bir asker, Devrim Muhafızları’nda komutanlık yapmış bir isim. Şimdi de Rehber Hamaney’e çok yakın. Siyasi danışmanı.

İsrail savaşından yeni çıkmış, yaralarını sarmakta olan İran’da dikkat çeken düğünün lüks olması oldu. Shamkani kızını Tahran’ın ünlü Espinas Palas Oteli’nde evlendirmeyi tercih etmiş. Türkiye’de kadınların açık olması üzerine 188 bin analiz yazıldı ama düğün harem selamlık şeklinde yapılmış. Yani muhafazakar geleneklere uygun. Harem selamlık yapılan muhafazakar düğünlerde gelinin babasının harem tarafına uğraması da gelenek. Bu durumlarda isteyen kadınlar başını kapatıyor. Kapatmayan çoğunlukta oluyor. Zira düğünler eş dost yakın akrabalardan oluşuyor.

***

Bu düğünün videosunun sızması İran iç siyasetindeki rekabete bağlandı. Eski Cumhurbaşkanı ve Ruhani birbirinden hiç hazzetmeyen iki figür. Ruhani, Hamaney sonrası Rehber olmak istiyor, dolayısıyla şu anda Rehber’in çevresindekileri ne kadar yıpratırsa o kadar iyi. Shamkani’nin Ruhani ekibi tarafından zayıf halka olarak seçildiğini görüyoruz. Eh! Oligarşik yapılarda iç rekabetten başka dışarı bilgi sızmasına da zaten imkan yok.

***

Gelelim İranshahr’deki sokak partisine. İran’da eskiden beri ev partisi haberleri yapılır. Kapalı kapılar ardından insanların alkol tükettiği, dans ettiği herkesin bildiği bir sırdır. Polisin teknik olarak bir şikayet olmaması halinde evin içine müdahale etmeye hakkı yok. Zaman içinde gençler dağlarda çöllerde gözden uzakta açık hava mekanlarda da İslami kurallara uymamaya başladı. Olayların patlama noktası Mahsa Amini’nin ölümü ve sonrasında yaşanan sokak eylemleri oldu. Mahsa olayından sonra yapılan özgürlükçü eylemler sadece Tahran’ın zengin semtlerinde değil İran’ın dört bir yanındaydı, bu İran sosyolojisinde bazı temel dinamiklerin değiştiğinin işareti olarak yorumlandı.

İran rejimi bu olayları kanlı biçimde bastırsa da bir noktada değişen sosyoloji ile uyumlanmak zorunda. İsrail’in İran operasyonu sonrasında İran iç cepheyi tutmak için geri adım attı. “Seküler, solcu vb neyse ne tüm İranlılar bizimdir” tutumunu sahiplendi. Ama işler bir günde değişmeyecek. Parti videosu viral olduktan sonra, partiyi düzenleyen gençlerin tutuklandığı haberi geldi. Rejim bir nevi “dünyaya rezil olmak” istemiyor.

İran’da işler değişecek ama bu bir günde olmayacak.